Tolstoy’un üzerine uzun yıllar çalıştığı, binlerce sayfa tarihi doküman inceleyerek yazdığı Hacı Murat, yazarın olgunluk çağı eserleri arasında yer alıyor. İmam Şamil’in sağ kolu Hacı Murat’ın hayatının gölgesinde sadakat, cesaret, aile gibi kavramlara eğiliyor Tolstoy. Kafkasya’da var olma mücadelesini şiirsel bir dille hafızalara kazırken abartıdan uzak kalmayı da başarıyor.

Kitaptaki ‘deve dikeni’ metaforu coğrafyada yaşananlara odaklananların kalbine kıymık gibi batıyor: “Ayrıca bu kaba, çirkin hâliyle deve dikeni, narin kır çiçeklerinden oluşan buketime hiç yakışmamıştı. Yerinde ne güzel duran çiçeği boşu boşuna mahvettiğim için üzülerek demetten çıkarıp attım.”