Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.), İslam sonrası

Türk edebiyatında bir şahsiyet olarak hakkında en çok metin yazılan kişidir. Onun doğumu, nübüvveti, hicreti, miracı, vefatı müstakil konular olarak ele alınmış ve edebiyatımızın en güzel eserlerine ilham vermiştir. Bunlardan biri olan Şemailler, bir tür olarak Hz. Peygamberin fiziki özelliklerini, beşerî münasebetlerini, özel hayatını ve ahlâkını konu edinen metinlerdir. Şemail türü, başlangıçta hadis literatürünün bir parçası olarak ortaya çıkmasına rağmen, zamanla kendine has üslubu, -edebi sanatlar ve mecazlarla kurulu- anlatım teknikleriyle özgün bir edebi form kazanmıştır. Manzum şemail metinlerinin kaleme alınması ya da Arapça şemail metinlerinin nazmen tercüme edilmesi türün edebiyat sahasına sirayetinde görülen önemli adımlardır.

Aziz Mahmud Hüdai’nin piri olduğu Celvetiyye'de Hz. Peygamber'in şemail, hilye ve hasletlerinin bilinmesi, mahlûkat içinde muhabbet duyulabilecek ve kendisine uyulacak tek varlığın Allah’ın Resulü Muhammed olması sebebiyle önem arz etmektedir. Bu nedenle Celvetiyye tarikatında seyr u sülük mükellefiyetlerinden biri, salikin mümkün mertebe sünnete riayet etmesidir. Çünkü bir salik için istikamet üzere istidadının kemâline doğru ilerlemek, ancak Hz. Peygamber'in adabını kendi yaşamında meleke hâline getirmekle gerçekleşir.

Kültür ve edebiyat dünyamızın önemli bir yıldızı olan Aziz Mahmud Hüdai’nin kaleme aldığı Şemail böylesi bir geleneğin ürünüdür.