Bilim geleceği nasıl tahmin ediyor ve onu değiştirmemize nasıl yardımcı oluyor?

“Artık dijital kâhinlerin kimler olduğunu ve nasıl çalıştıklarını bildiğimize göre, gelecek bir daha asla eskisi gibi olmayacak.” 

Geleceği tahmin etmek zamanın başlangıcından beri takıntılı olduğumuz bir konu. Falcılar yüzyıllarca hayvan ölülerinde geleceğe dair işaretler aradılar ve bugün bile falsız yapamıyoruz: Güneşin kaçta doğacağını ya da sıradaki ay tutulmasının ne zaman olacağını bilmek evrendeki o kaybolmuşluk hissimizi azaltıyor. Peki ya yalnızca hava durumunu değil, ileride neler yaşayacağımızı da tahmin edebilseydik ne olurdu? 

İşte size sürpriz haber: Yeni yapay kâhinler bunu çoktandır yapıyor! Tahmin alanında dünyanın önde gelen bilim insanlarından biri olan Alessandro Vespignani kehanet sanatını doğadan gelen işaretlerle değil, verilerin matematiksel işaretleriyle konuşturuyor. Tıpkı 2014 yılındaki Ebola salgınında ekibiyle birlikte bir süper bilgisayar, algoritmalar ve simülasyonlar sayesinde virüsün yayılımını aylar öncesinden tahmin etmeyi başardığı gibi. 

Üstelik ona bu verileri sağlayan da bizleriz. Şu an okuduklarınıza inanmıyor musunuz? Öyleyse etrafınıza bir bakın, her yerde bir parmak izi bırakıyoruz. Banka kartlarımızla yaptığımız harcamalar bize neyi satın alıp neyi alamayacağımızı, neleri sevdiğimizi söylüyor; akıllı telefonlarımızdaki GPS bütün hareketlerimizi takip ediyor; Facebook algoritmaları film, müzik, moda ve yemek zevklerimizi öğreniyor hatta gelecek seçimlerde kime oy vereceğimize kadar biliyorlar. Sağladığımız bunca veri geleceğin bir simülasyonunu çıkarıp tahminlerde bulunmaya yarıyor. Günlük hareketleri tahmin etmekle bitmeyen bir mücadele bu, asıl hedef pandemiler, savaşlar, ekonomik ve siyasi çöküşler ve doğal afetler gibi daha büyük bir fenomene dair kehanette bulunabilmek. Algoritma ve Kehanet ise bütün bu kehanet işlerinin biz farkına bile varmadan aslında tam da şu anda gerçekleşmekte olduğunu gözler önüne seriyor. 

Geleceğimiz açık bir kitap gibi. Tahmin bilimi sayesinde onu günler, aylar hatta bir yıl öncesinden okuyabiliyoruz. Hepsinden önemlisiyse geleceği yeniden yazabiliyoruz. 

“Alessandro Vespignani’nin tahmin modeli bütün dünyayı hatta gezegenin en ücra köşelerini bile kapsayabilecek kapasitede.” 

The New York Times 

“Alessandro Vespignani pandemilerin yayılımını, borsa trendlerini, kolektif sosyal dinamikleri ve seçim sonuçlarını tahmin etmek konusunda sosyal ağların gücüne dikkat çekiyor.” 

Scientific American