Teorisyenliğiyle olduğu kadar siyasal duruşu ve mücadeleci yanıyla da en önemli Marksist düşünürlerden olan Antonio Gramsci’nin hayatını tüm yönleriyle ele alan bu kitap, Gramsci üzerine yapılmış en iyi çalışmalardan birisi. Faşist Mussolini İtalyası savcılarının “Bu beynin işlemesini yirmi yıl durdurmalıyız,” dedikleri, en verimli yıllarını hapishanelerde geçirmek zorunda kalan Gramsci’nin yaşamını yakınlarıyla yaptığı görüşmelerin yanı sıra, mektupları ve yazılarıyla işleyen Fiori, sadece bir hayatı anlatmakla kalmıyor dönemin zengin bir panoramasını da sunuyor. “Aklın kötümserliği, iradenin iyimserliği” düsturunu sahiplenmiş, en özgün ve düşünceleri hiç eskimeyen devrimciyi daha iyi kavramak için mutlaka okunması gereken bir eser.

“Çocukların fotoğraflarını aldım, beni ne kadar sevindirdiğini tahmin edersin. Gerçekten gövdeleri ve bacakları olduğunu kendi gözlerimle görmek de çok sevindiriciydi, üç yıldır yalnızca başlarını gördüğüm için kanatsız meleklere dönüştüklerini düşünüp üzülmeye başlıyordum.”

Bu kitabın amacı da Gramsci’nin kendi portresini tamamlamak, zaten bildiğimiz “başına” –düşün adamı ve siyasal önder– “gövde ve bacaklar” eklemek. Yani çocukluktan olgunluğa, açlık, aşk ve yavaş ölüm günlerinde, “bütün” kişiliğini oluşturan insanî etkenleri göstermek. Kitap, yakın arkadaşlarının verdiği adla “Nino” Gramsci’nin portresidir.

GIUSEPPE FIORI