Türk yenileşme ve modernleşme döneminde yetişmiş bir aydın, “Son Vakanüvis” Abdurrahman Şeref Efendi’nin Tarih Musahabeleri eseri bildiklerini, gördüklerini ve duyduklarını tarihi bilgilerle birleştirerek kaleme aldığı eşsiz makalelerden oluşmaktadır. Yakınçağ Tarihi araştırmaları için temel kaynaklardan birisi olan bu eser, son dönem Osmanlı Maliye Tarihi, Osmanlı Sosyal ve Ekonomik Tarihi, Osmanlı Adliye Tarihi, Osmanlı Kültür Tarihi, Osmanlı İlmiye Sınıfı Tarihi, Osmanlı İdare Tarihi ve Osmanlı Askerî Tarihi gibi konularda çalışacaklar için vazgeçilmez kaynaklardan birisidir. Ayrıca söz konusu dönemde yaşamış ve ilim, kültür, siyaset, askerlik gibi alanlarda yetişmiş kişilerin biyografileri yazılırken de Tarih Musahabeleri temel kaynak niteliğindedir.

Bazı adamlar vardır, öldükleri vakit koskoca bir bina yıkılmış gibi velvele ile devrilirler, ufukta bir asr-ı dîde, bir kubbe eksilir, manzarada bir boşluk, bir eksiklik hissedersiniz. Abdurrahman Şeref bu nadir adamlardan biri idi.

Hamdullah Suphi Tanrıöver

Müşarunileyhin ahlâfa mehaz olacak diğer bir eseri de son zamanlarda basılan Tarih Musahabeleri’dir. Bu eser son asırdaki ricalimizin terâcim-i ahvâline dair gazetelerde yazdığı makalelerden vücuda gelmiştir. Terâcim-i ahvâlinden bahsettiği ricalin ekserisi ile görüşmüş ve tesis-i münasebet etmiş olması dolayısıyla bu kitap ehemmiyetle nazar-ı dikkate alınmalıdır.

Mükrimin Halil Yinanç