“Faal Akıl evreni idare eden Akl-ı Küll’dür. İnsân-ı Kâmil’in aklı o akılla bir birlik kuran ve uyumlu olan

bir akıldır… Bu âlem önceden akıldan yoksundu da sonradan mı onu doğurdu? Hayır. Akıl, âlemi

meydana getirdi. İşte Akl-ı Faal budur. Akl-ı Faal evrenin tüm bilimsel kanunlarını meydana getiren ve

onu olabilecek en iyi şekilde yöneten hikmet ve akıldır. O, Allah’ın hikmetidir. Bu yüzden faaldir, yani

münfail (edilgen) değildir.”

“Derrida, Fârâbî’yi okusaydı onun, kendisinden bin yıl kadar önce bu meselelere işaret ettiğini görmüş

olacaktı. Yani benim dış dünyadaki varlığım, Faal Akıl vasıtasıyladır. Faal Akıl’la olan irtibatımdan ve

onun her yerde olmasından mütevellit evrende algıladığım, işittiğim ve anladığım her şeyde hâzır ve

nâzır olurum. Ancak Faal Akla gereken ilgiyi göstermeyen bu Fransız filozof, dış dünyada gördüğü

cisimlerde hâzır olduğunu söylemekte, bunu ifade ederken ‘huzûr’ sözcüğünü (bulunuş metafiziği)

(metaphysics of presence) kullanmaktadır.”

“Allah âlemde midir, yoksa âlemin dışında ve ötesinde midir? ‘Hem âlemde hem de âlemin dışındadır’

dersek, çelişki olmuş olur. Aslında bu soruya rahatlıkla cevap vermek mümkündür: ‘Allah ne âlemde

ne de âlemin dışındadır.’ O, müteâlîdir (aşkındır). ‘Müteâlî’ ne demektir? Dikkatinizi çekerim, ‘müteâl’

olmak bir şeyin dışında olmak demek değildir.”