On bir asır önce yazılmış bir psikoterapi klasiği…

9. yüzyıl âlimi Ebû Zeyd el-Belhî’nin Masâlihu’l-Ebdân ve’l-Enfus (Beden ve Ruh Sağlığının Korunması) adlı eserinin ikinci bölümü, bugün modern psikoterapinin temelini oluşturan pek çok kavramı asırlar öncesinden ele almasıyla dikkat çekiyor. İstanbul Ayasofya Kütüphanesi’nde muhafaza edilen bu eşsiz el yazması, kaygı, öfke, panik, depresyon ve obsesif düşünceler gibi bugün DSM sınıflandırılmasında yer alan pek çok ruhsal durumu felsefi derinlikle ve klinik duyarlılıkla inceliyor.

Belhî yalnızca hastalık odaklı bir yaklaşım sunmaz; ruh sağlığını korumaya yönelik içsel disiplin, zihinsel alışkanlıklar ve toplumsal ilişkiler üzerine inşa edilmiş bütüncül bir sistem önerir. En dikkat çekici yönlerinden biri ise, beden ve ruhu ayrılmaz bir bütün olarak ele almasıdır. Ruhsal bir semptomun bedeni, bedensel bir dengesizliğin ise ruhu etkileyebileceğini savunur. Bu bakış açısıyla beslenme, duygu durumları, düşünce içerikleri ve çevresel faktörler arasında kurduğu bağlantılar, bugün “psikosomatik tıp” ve “bütüncül psikoterapi” başlığı altında yeniden keşfedilmektedir.

Bu eser, klasik İslam tıbbının zenginliğini ve İslam entelektüel mirasının psikoterapinin tarihsel gelişimindeki rolünü ortaya koyuyor. Eser, modern psikoloji, psikiyatri ve psikoterapi alanlarında çalışan araştırmacı ve uygulayıcılar için hem tarihsel hem teorik bir başvuru kaynağı niteliğindedir.